Speech of Pope Clement XI, October 3, 1701

On the morning of October 3, 1701, Pope Clement XI held a consistory in which he gave the following speech in memory of the late King James II and VII.

A printed version of the Latin text can be found on pages 598 and 599 of volume 1 of Francesco Valesio's Diario di Roma (Milano: Longanesi, 1977).

Venerabiles fratres. Acerbissimum ac vere luctuosum clarae memoriae Jacobi Magnae Britanniae regis obitum, quem sine maximo paterni cordis nostri merore audire non potuimus, suspiria inter et lacrymas vobis nunciamus. Nec sane ullum nobis dubium esse potest quin animos aeque vestros ingenuo dolore afficiat gravissima haec christanae reipublicae iactura, quam in ammisso neve catholico principe neve Ecclesiae filio, neve fidei defensore impensissime deflemus. Verum quia iuxta monitum Apostoli contristari de dormientibus non debemus, sicuti et coeteri, qui spem non habent, praeclara defuncti regis pietas, quam nulla unquam aetas delebit, nulla serae posteritatis extinguet oblivio, iubet heroicus illius ac universo terrarum orbi notissimus verum onmium humanarum pro orthodoxa religione contemptus, quippe qui rex optimus patriam, opes, regnum et vitam ipsam post habere non dubitavit. Iubet demum mors ab eo religiosissime ac constanti animo obita, prout luculentis testimoniis comprobari percepimus, iuste nos sperare debere illum a Deo O.M. sicut dum viveret tamquam aurum in fornace probatur, ita post mortem quasi holocausti ostiam acceptum esse, nostras nichilominus pro anima regia, et de hac Apostolica Sede optima merita ad Deum preces atque suffragia deesse claritatis ratio non patitur. Id et privatim actenus nos ipsi agere non omisimus et publicis quoque in pontificio nostro sacello exequiis Romanorum pontificum praedecessorum nostrorum exemplo suo tempore praestituri sumus. Coeterum eximiam et regio plane eius animo dignam clarissimi in Christi filii nostri Ludovici Francorum regis christianissimi virtutem hac occasione silere non possumus, qui, quemadmodum olim eumdem Jacobum regem e regno nefarie deturbatum, cum regia coniuge et nato magnifice et liberalissime receperat, ita ei semper omnibus benevolentiae et umanitatis officiis usque ad extremum adstitit et, quod illustrius est, superstitem eius filium a clarissima in Christo filia nostra Maria regina illius matre ad paternarum virtutum emulationem piissime educatum, benigne complexus, uti verum Britannici regni heredem omni prorsus proprii commodi ratione neglecta palam agnovit, eumque catholicae fidei, quacumque demum adveniente fortuna, fortiter asserendae preposito, egregie confirmavit, cum ipsius christianissimi regis zelus et animi magnitudo magnifice eluceant, nostrae et onmium vestrum laudes ei merito debentur; quas quidem uberrimas posteri omnes illi reddent, dum pulcri facti memoriam recolent, numquam interituram. Haec etsi vobis, vel ipso rumore publico nunciante innotuisse iam credimus, nuperrime tamen ad nos per celerem cursorem a ven. fratre Philippo Antonio archiepiscopo Athenarum nostrae et huius Apostolicae Sedis ad eundem christianissimum regem nuncio, qui omnia cognovit et vidit feliciter allata, confestim ex hoc loco referre opportune ducimus, ut scribantur in generatione altera novumque hinc paternae nostrae erga vos charitatis argumentum accedat, venerabiles fratres, fortibus vestris humeris piisque votis impositum infirmitati nostrae onus, quod his afflictis turbidisque temporibus gravius semper in dies experimur levatum iri confidimus.